อาหารขยะ เรื่องที่น่าเป็นห่วง

อาหารขยะ หรืออาหารที่ให้พลังงานเกินความจำเป็นของร่างกายแต่มีคุณค่าทางอาหารต่ำ จัดเป็นอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพนัก แต่กลับได้รับความนิยมสูง เพราะอะไร? มาหาสาเหตุกัน

ในยุกต์ทศวรรษที่ 21 คุณคิดยังไงบ้างกับการที่ อาหารขยะ แพร่ขยายและกำลังได้รับความนิยมอยู่ทั่วทุกมุมโลก คิดว่า  ดี หรือ ไม่ดี ล่ะ? (แน่นอนผมคิดว่าเสียงตอบส่วนใหญ่คงคิดว่าไม่ดีเป็นแน่แท้) แต่จะทำอย่างไรได้ล่ะในเมื่ออาหารขยะกำลังได้รับความนิยมยมไปทุกละหนแห่ง เราเห็นอาหารขยะในทุกๆ ที่ ไม่ว่าเราจะไปที่ไหนเราจะพบอาหารขยะเสมอๆ ร้านขายของชำ ร้านสะดวกซื้อ ร้านอาหารจานด่วน ฯลฯ แม้แต่ในรายการโทรทัศน์ก็มักจะมีโฆษณา อาหารขยะ มาล่อดึงดูดเย้ายวนให้ไปหาซื้อมาทานกันอยู่เสมอๆ แต่เรารู้อะไรที่ลึกซึ้งๆ เกี่ยวกับ อาหารขยะ บ้างล่ะ?

ตามนิยามของ “อาหารขยะ” เอากันให้เข้าใจง่ายๆ ก็หมายถึงอาหารพวกที่ให้พลังงานในปริมาณมากๆ เกินความจำเป็นต่อร่างกายแต่กลับมีสารอาหารจำเป็นต่องร่างกายในปริมาณต่ำ จะพูดไปก็ปวดหัวไปหากจะถามเป็นรายบุคคลว่าเมนูอาหารจานไหนเป็นอาหารขยะบ้างล่ะ ผมว่าก็คงขึ้นอยู่กับความคิดเห็นของแต่ละบุคคลที่เราถามเป็นแน่แท้ หากถามว่า พิซซ่า เป็นอาหารขยะไหม? หลายๆ เสียงคงจะตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า “เป็น” แน่นอน แต่หากเป็นตามความคิดผมละก็ ผมว่าไม่ใช่อาหารขยะ อาจจะเนื่องด้วยเพราะพิซซ่าาทำมาจากแป้งขนมปังไม่ขัดสี (Whole-Wheat) มีนมเนย ซอสมะเขือเทศ เนื้อสัตว์ต่างๆ และที่สำคัญคือประดับหน้าด้วยผักต่างๆ แน่นอนผมคิดว่าในพิซซ่าคงให้สานอาหารครบถ้วนเป็นแน่แท้

ปัญหาหนักๆ สำหรับอาหารขยะก็คือ รสชาติของมันอร่อยเอามากๆ เสียด้วยสิ ทานแล้วให้ความรู้สึกไม่อิ่มซักที ก็เป็นสาเหตุทำให้ผู้คนทานมากเกินความจำเป็น และเป็นที่น่าปวดหัวก็คืออาหารขยะกำลังได้รับความนิยมและกำลังจะแทนที่อาหารสุขภาพดีๆ ที่มีสารอาหรอยู่อย่างครบถ้วน เวลารู้สึกกระหายๆ เรามักที่จะเลือกดื่มน้ำอัดลม เราเคยฉุกคิดกันบ้างหรือไม่ว่าทำไมเราไม่เลือกดื่มนมสดไขมันต่ำๆ หรือน้ำผลไม้สดๆ อย่าง น้ำส้มครั้น กัน อันนี้ผมว่ามันน่าคิดจริงๆ เวลาจะเลือกทานของว่างๆ ก็เห็นหลายๆ คนเลือกที่จะทานอาหารขบเคี้ยวจำพวก มันฝรั่งแผ่น คุกกี้ ผมคิดแล้วก็ยังอดแปลกใจว่าทำไมพวกเราไม่เลือกทานพวก ผลไม้ หรือ ผัก อร่อยๆ ที่มีอยู่อย่างมากมาย

โดยส่วนใหญ่ๆ แล้วหากพูถึง อาหารขยะ เชื่อว่าพวกเราคงนึกถึง อาหารว่างปะเภทขนมขบเคี้ยว อาหารจานด่วนต่างๆ และอาหารเช้าจำพวกซีเรียล อันนี้ผมว่าคงไม่เป็นความจริงๆ ไปทั้งหมดหรอก แต่อาหารบางชนิดในหมวดอาหารเหล่านี้จัดว่าเป็นอาหารขยะได้อย่างชัดเจน ยิ่งอาหารประเภทที่มีแต่ น้ำตาล น้ำเชื่อม แป้งขัดขาว ไม่มีสารอาหรอื่นๆ เลย อันนี้ชัดเจนเป็นแน่ เช่นอาหารว่างประเภทอาหารขบเคี้ยวบรรจุซองหรือกล่อง เช่นมันฝรั่ง พัฟเนย ลูกกวาด ขนมเค๊ก คุกกี้ ฯลฯ

เฉพาะในอเมริกาเองในช่วงปีพ.ศ. 2520 ถึง 2539 มีตัวเลขให้เห็นว่ามีปริมาณอาหารว่างประเภทขบเคี้ยวให้พลังสูงๆ คุณค่าทางอาหารต่ำ ได้ถูกผลิตเพื่อขายให้เด็กๆ วัย 2-5 ขวบเพิ่มขึ้นสูงถึง 30% เลยทีเดียว

อาหารจานด่วนและการรับประทานมากเกินควร

เป็นที่เห็นได้ชัดเจนว่า มีร้านอาหารที่ให้บริการขายอาหารขยะเช่น มันฝรั่งทอด นักเก็ตไก่ อาหารขบเคี้ยว เครื่องดื่มน้ำอัดลม ฯลฯ อยู่แทบทุกพื้นที่และกำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอยู่เรื่อยๆ อะไรคือสาเหตุ ที่ทำให้ผู้คนหันมานิยมรับประทานอาหารขยะกันมากขึ้นทุกวัน

มีรายงานการศึกจาก โรงพยาบาลเด็กในบอสตัน (Children’s Hospital in Boston) ได้ทำการศึกษากลุ่มเด็กวัยรุ่นอายุ 13-17 ปี โดย ได้ทดลองตัวอย่างอาหาร 3 กลุ่มเพื่อเสิร์ฟให้เด็กๆ และศึกษาพฤติกรรมการเลือกทานอาหารของเด็กๆ

• กลุ่มแรก เสิร์ฟเฉพาะอาหารจานด่วนประเภทอาหารขยะ มันฝรั่งทอด นักเก็ตไก่ และน้ำอัดลม พร้อมกันเลย ในหนึ่งมื้ออาหาร
• กลุ่มที่สอง อาหารประกอบไปด้วยทั้งอาหารขยะและอาหารสุขภาพหลากเมนูเสิร์ฟพร้อมๆ กัน ในปริมาณอย่างละเล็กละน้อย
• กลุ่มที่สาม อาหารประกอบไปด้วยทั้งอาหารขยะและอาหารสุขภาพหลากหลายเมนู ในปริมาณอย่างละเล็กละน้อย เสิร์ฟมาเป็นชุดๆ คละกัน เสิร์ฟห่างกันชุดละ 15 นาที

เป็นที่น่าตกใจที่ผลการศึกษาพบว่าเด็กพฤติกรรมการเลือกทานอาหารไม่ได้ขึ้นอยู่กับความหลากเมนูของอาหาร แต่! เด็กๆ วัยรุ่นเหล่านี้ยังคงเลือกที่จะรับประทานอาหารขยะให้พลังงานเกินความต้องการมากกว่าการเลือกทานอาหารเพื่อสุขภาพ ผลการวิจัยยังสรุปให้ข้อเสนอแนะถึงสาเหตุที่อาหารจานด่วนหรืออาหารขยะทำให้เกิดการทานอาหารมากเกินควรดังนี้

• มีปริมาณเส้นใยต่ำ
• มีรสชาติที่ดีมากๆ (ทำให้ทานได้เยอะขึ้น)
• ให้พลังงานสูงแม้จะปริมาณเล็กน้อยก็ตาม
• มีไขมันในปริมาณมาก
• มีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบมาก

ความจริงเกี่ยวกับอาหารขยะ

เวลาดูรายการโทรทัศน์โดยเฉพาะรายการสำหรับเด็กๆ เช่น การ์ตูนเช้าวันหยุด รายการเกมส์ต่างๆ สำหรับเด็กๆ จะเห็นรายการโฆษณาขั้นรายการไหม? ตัวโฆษณามักจะน้ำเสนออาหารขยะประเภทขบเคี้ยว ให้พลังงานสูงๆ มีคุณค่าทางอาหารต่ำๆ เพื่อมุ่งหมายทางการค้ากับลูกค้าเด็กๆ อยู่เนืองๆ

มีผลงานการวิจัยจากมหาวิทยาลัยแห่งลิเวอร์พูล (University of Liverpool) ในประเทศอังกฤษ ศึกษาพฤติกรรมเด็กๆ 60 คน ช่วงอายุ 9-11 ปี พบว่าเด็กทานอาหารมากขึ้นหลังจากชมโฆษณาเกี่ยวกับอาหาร เด็กอ้วนทานอาหารเพิ่มขึ้น 134% เด็กน้ำหนักเกินทานอาหารเพิ่มขึ้นถึง 101% และเด็กน้ำหนักปกติทานอาหารเพิ่มขึ้นถึง 84% คงไม่แปลกใจหรอกหากจะถามว่าทำไมเด็กจึงร้องขอ คุณพ่อ คุณแม่ ทานอาหารขยะประเภทอาหารขบเคี้ยวยี่ห้อต่างๆ เพราะส่วนหนึ่งก็เพราะได้รับแรงกระตุ้นจากโฆษณานั่นเอง

รู้กันอยู่แล้วว่า อาหารขยะ เป็นอาหารที่ให้พลังงานเกินความจำเป็นของร่างกาย เป็นสาเหตุทำให้มีน้ำหนักเกินมาตรฐาน และที่สำคัญยังมีคุณค่าทางอาหารต่ำ อย่างนี้แล้วเรายังจะไม่ปรับพฤติกรรมหันมาเลือกทานอาหารเพื่อสุขภาพกันเหรอ?